MAGNEZ - Formy magnezu w glebie i w nawozach oraz zasobność gleb

Magnez rozpuszczalny

Sole magnezu rozpuszczone w roztworze glebowym (siarczany, trudniej rozpuszczalne węglany i fosforany).

Łatwo dostępny dla roślin.

Magnez wymienny

Jony magnezu w kompleksie sorpcyjnym.

Łatwo dostępny dla roślin, lecz może być wypłukiwany przez opady.

Magnez niewymienny

Magnez związany w trudno rozpuszczalnych minerałach glebowych (mika, dolomit, hornblenda, serpentyn).

Możliwe powolne uwalnianie magnezu niewymiennego w wyniku wietrzenia minerałów magnezowych.

Rodzaje nawozów magnezowych

Magnez jest pierwiastkiem powszechnie występującym w glebach, jednak w różnej koncentracji. Ponieważ wysoko plonujące uprawy pobierają tego składnika więcej niż jest go łatwo dostępnego w glebach, a także system korzeniowy nie jest w stanie dostarczyć go w odpowiedniej ilości, popularna jest forma dolistnego (oprócz podstawowej formy doglebowej) podawania magnezu. Magnez podawany jest najczęściej w następujących formach nawozów:

siarczan magnezowy (tzw. kizeryt) i siarczan magnezowo-potasowy (tzw. kainit). Magnez z form siarczanowych nawozów doglebowych jest jedną z najłatwiej dostępnych form pierwiastka. Stosowany jest zwykle przedsiewnie i mieszany z glebą;

sól gorzka – najczęściej siedmiowodny siarczan magnezu (MgSO₄ × 7 H₂O). Uwodniony siarczan magnezu jest najpopularniejszą formą dolistnego dostarczania składnika. Sól gorzka jest silnie higroskopijna (konieczność przechowywania w zamkniętych opakowaniach) i łatwo się rozpuszcza w wodzie. Ponieważ oprócz jonu siarczanowego (zakwaszającego) zawiera silnie alkalizujący jon magnezu, po dodaniu do cieczy użytkowej nie powoduje silnego zakwaszenia lub zmiękczenia wody;

nawozy wieloskładnikowe z magnezem (nitrofoski) i wzbogacone nawozy azotowe (saletrzaki, salmagi);

magnez w formie schelatyzowanej (chelaty magnezu) – forma łatwo dostępna dla roślin, przeznaczona do nawożenia dolistnego i fertygacji;

w nawozach naturalnych wyprodukowanych z zielonej masy organicznej – dostępny dopiero po mineralizacji i uwolnieniu jonu magnezowego z wiązań chelatowych (np. z chlorofilu);

wapno magnezowe (popularnie zwane dolomitem) zawierające oprócz węglanu wapnia także węglan magnezu (MgCO₃). Magnez z wapna magnezowego uwalnia się stosunkowo najwolniej spośród wszystkich nawozów magnezowych. Poziom jego dostępności po nawożeniu zależy głównie od stopnia zmielenia wapna;

wapno magnezowe tlenkowe – powstaje z wypalenia skały dolomitowej zawierającej magnez. Magnez z tych nawozów jest łatwiej dostępny niż z surowego dolomitu i występuje w formie tlenku magnezu (MgO). Wapno tlenkowe stosuje się na gleby ciężkie, gliniaste, ewentualnie na glebach średnich o większej zawartości części spławialnych.

KLASY ZASOBNOŚCI GLEB W Mg*
Kategoria agronomiczna gleby	Klasa zawartości
	bardzo lekkie	lekkie	średnie	ciężkie	organiczne
bardzo niska	do 1,0	do 2,0	do 3,0	do 4,0	do 20,0
niska	1,1-2,0	2,1-3,0	3,1-5,0	4,1-6,0	21,0-40,0
średnia	2,1-4,0	3,1-5,0	5,1-7,0	6,1-10,0	41,0-80,0
wysoka	4,1-6,0	5,1-7,0	7,1-9,0	10,1-14,0	81,0-120,0
bardzo wysoka	od 6,1	od 7,1	od 9,1	od 14,1	od 121
* Ocena zasobności gleb mineralnych w przyswajalny magnez w mg magnezu (Mg) na 100 g gleby.

MAGNEZ

Transport i objawy niedoboru magnezu

Transport magnezu w roślinie – głównie przez ksylem (drewno). Składnik mobilny w roślinie – w sytuacji niedoborów przemieszcza się z organów starszych do młodszych. Dlatego objawy niedoboru najpierw widoczne są na starszych organach, z których składnik przemieszcza sie do młodszych. Po wyczerpaniu zasobów, objawy pojawiają się na młodszych częściach rośliny.

Zwiędły pokrój rośliny (zaburzenia gospodarki wodnej rośliny).

Paciorkowate chlorozy wzdłuż liści zbóż.

Nekrotyczne, smugowate plamy na liściach zbóż, często o purpurowym odcieniu.

Zasychanie starszych liści zbóż.

Marmurkowate chlorotyczne plamy pomiędzy żyłkami starszych liści roślin dwuliściennych.

Z czasem pomiędzy żyłkami powstają nekrotyczne, brązowe plamy.

Objawy niedoborów są intensywniejsze w czasie długotrwałej deszczowej pogody w wyniku wypłukania magnezu z gleby (na glebach bardzo lekkich).

Na liściach zbóż niedobór magnezu początkowo przybiera obraz delikatnej chlorozy (żółknięcia) równomiernie na całej powierzchni blaszki liściowej. Z czasem chloroza pogłębia się i przechodzi w tzw. paciorkowatość rozłożoną regularnie wzdłuż nerwów. W skrajnych przypadkach pojawia się brunatnienie i nekrozy liści.

Na liściach rzepaku początkowo objawy niedoborów magnezu można pomylić z objawami braku siarki lub azotu. Występuje chloroza pomiędzy nerwami, z czasem liście mogą czerwienieć w tych miejscach i mogą pojawiać się nekrozy.

Na liściach kukurydzy objawy niedoborów magnezu są dość łatwe do rozpoznania. Chlorozy przybierają kształt paciorków ułożonych wzdłuż nerwów.

Liście buraków rosnących w warunkach niedoborów magnezu często marszczą się, a chlorozy występują pomiędzy nerwami.

Na liściach ziemniaków niedobory magnezu objawiają się żółknięciem środkowej części listka i mogą być mylone z niektórymi chorobami wirusowymi.