SIARKA - Typy nawozów siarkowych, pobieranie i rodzaje siarki w glebie

Rodzaje nawozów siarkowych

Siarka przez długie lata nie była traktowana jako składnik pokarmowy, wymagający podawania w nawozach mineralnych. Poziom plonowania, stosowanie nawozów naturalnych oraz darmowy opad siarki dostającej się do atmosfery ze spalania wysokosiarkowego węgla z niskiej emisji oraz niestosowanie filtrów na kominach przemysłowych (tzw. kwaśne deszcze), powodowały, że siarki nie trzeba było dostarczać w nawozach mineralnych (dodatni bilans). W większości przypadków obecnie siarka jest stosowana przy okazji dostarczania innych składników pokarmowych. Znajduje się ona w nawozach:

azotowych – siarczanie amonu, saletrosiarczanie amonu,  roztworze saletrzano-mocznikowym z siarką itp. Siarka z tych nawozów jest w formie siarczanowej – łatwo dostępnej dla roślin;

fosforowych, produkowanych z fosforytów poddawanych działaniu kwasu siarkowego w celu udostępnienia fosforu (przejścia składnika w formę rozpuszczalną). Siarka występuje tam w formie siarczanu wapnia i jest trudniej dostępna dla roślin;

potasowych i magnezowych, produkowanych z siarczanu potasu lub magnezu. Siarka w formie siarczanowej – łatwo dostępnej dla roślin;

nawozy wieloskładnikowe typu nitrofoski – NPK(S) i NP(S), które zawierają siarkę siarczanową z procesu produkcji nawozów;

nawozy produkowane na bazie gipsu – uwodnionego siarczanu wapnia. Siarka trudniej dostępna dla roślin;

siarka elementarna – mielona lub granulowana czysta siarka, która przechodzi w formę siarczanową lub siarczkową (ta ostatnia może być toksyczna dla roślin). Nawożenie siarką elementarną prowadzi się na polach i w miejscach punktowego obniżenia pH (siarczany powoli zakwaszają glebę).

Związki nieorganiczne 

Siarczany zawarte w minerałach glebowych łatwo dostępne dla roślin.

Siarczki z minerałów, dostępne, jednak w większej ilości toksyczne dla roślin.

Siarka elementarna podawana jako nawóz zakwaszający utleniana w glebie do formy siarczanowej.

Związki organiczne 

Białka i aminokwasy z rozpadu materii organicznej, dostępne dla roślin po ich mineralizacji.

Inne substancje organiczne zawierające siarkę 

– składnik dostępny po mineralizacji.

Siarka atmosferyczna 

Dwutlenek siarki powstający ze spalania siarkowego węgla kamiennego i innych paliw.

Do czasu ograniczania emisji siarczanów na terenach uprzemysłowionych i w okolicach elektrowni dość ważne źródło siarki dla roślin.

Obecnie rola siarki z atmosfery coraz mniejsza.

Pobranie jednostkowe siarki  (na 1 tonę plonu głównego wraz z ubocznym)*
Gatunek	Pobranie jednostkowe
pszenica ozima	3–5 kg/t ziarna
pszenica jara	3–4,5 kg/t ziarna
pszenżyto	2,5–4 kg/t ziarna
jęczmień ozimy	3–4 kg/t ziarna
jęczmień jary paszowy	2–3 kg/t ziarna
jęczmień jary browarny	3–4 kg/t ziarna
żyto (w tym mieszańcowe)	1,5–4 kg/t ziarna
owies	3–4 kg/t ziarna
rzepak	16–20 kg/t nasion
kukurydza na ziarno	5 kg/t ziarna
kukurydza na kiszonkę	0,5 kg/t zielonki
buraki cukrowe	0,8 kg/t korzeni
ziemniaki	0,16–0,4 kg/t bulw
groch i bobik	3,2–4 kg/t nasion
łubin żółty i wąskolistny	6 kg/t nasion
soja	5–7 kg/t nasion
* Różne źródła danych (patrz literatura).

Transport i objawy niedoboru siarki

Transport siarki w roślinie – głównie przez ksylem, słabiej przez floem. Składnik o małej mobilności w roślinie – w sytuacji niedoborów częściowo przemieszcza się z organów starszych do młodszych. Dlatego objawy niedoboru najpierw widoczne są na młodszych organach, ponieważ składnik nie przemieszcza się do nich ze starszych części rośliny.

Zahamowany wzrost części nadziemnych i podziemnych roślin.

Skrócone i cienkie pędy, źdźbła lub przyrosty.

Liście lub organy mniejsze, szybciej odrzucane (w przeciwieństwie do azotu objawy najpierw pojawiają się na młodszych częściach).

Słabsze wytwarzanie pędów bocznych lub odrzucanie (redukowanie liczby) wytworzonych zawiązków, pędów lub źdźbeł. 

Słabsze kwitnienie i zawiązywanie nasion lub ziarna.

Liście bladozielone lub żółknące. Chloroza równomierna na całej powierzchni organów. Czasem czerwienienie żyłek liści. 

U roślin kapustowatych i rzepaku marmurkowate chlorozy młodych liści i odrzucanie zawiązków łuszczyn. Kwiaty rzepaku jaśniejsze, bladożółte, czasem białe.

Rośliny wątłe, cienki, słabe i chlorotyczne. 

Rośliny zwiędłe o niskim turgorze.

U zbóż objawy niedoborów siarki przejawiają się chlorozą całych powierzchni liści (starszych i młodszych). Liście są sztywne, krótsze, często przylegające do źdźbła. Objawy można pomylić z symptomami chorób wirusowych. 

Rzepak jest gatunkiem, który potrzebuje dużo siarki (podobnie jak inne rośliny tłuszczowe, np. słonecznik). Dlatego często obserwowane są u niego niedobory tego pierwiastka. Może to być marmurkowate żółknięcie liści lub przebarwienia na fioletowy kolor powierzchni pomiędzy nerwami młodszych liści. Jeśli dojdzie do kwitnienia, to kwiaty są jaśniejsze, czasem białe, a łuszczyny słabo się zawiązują lub są w ciągu dalszej wegetacji mogą być odrzucane. 

U kukurydzy liście, szczególnie młodsze, przy niedoborach siarki żółkną na całej powierzchni. 

Na liściach buraków objawem niedoborów siarki jest równomierna chloroza całej blaszki liściowej. 

Liście ziemniaków rosnących przy braku siarki przebarwiają się bez efektu mozaiki.