POTAS - Formy potasu w glebie i w nawozach oraz zasobność gleb
Potas rozpuszczalny
Sole nieorganiczne potasu (azotany, fosforany, węglany, siarczany, chlorki) rozpuszczone w roztworze glebowym.
Potas wymienny
Jony potasu związane przez składniki kompleksu sorpcyjnego gleby (głównie minerały iłowe o luźnych przestrzeniach międzypakietowych).
Potas związany
Jony potasu związane silnie przez minerały iłowe (np. illit). Wchodzą pomiędzy przestrzenie międzypakietowe minerałów iłowych. Uwalniane są dopiero w chwili rozszerzania przestrzeni międzypakietowych np. na skutek pęcznienia illitu.
Potas niewymienny
Potas związany w minerałach gleby (mika, skalenie). Praktycznie niedostępna forma potasu w glebie, za to bardzo obfita. Udostępnianie zachodzi w ciągu wielu lat pod wpływem wietrzenia minerałów.
Typy nawozów potasowych
Sól potasowa surowa (kainit) – minimum 10% K2O i 5% MgO (otrzymywany z nieoczyszczonych soli potasowych).
Surowa sól potasowa wzbogacona – minimum 18% K2O (otrzymywany z nieoczyszczonych soli potasowych wzbogacony przez zmieszanie z chlorkiem potasu).
Chlorek potasu – minimum 37% K2O (otrzymywany z nieoczyszczonych soli potasowych, zawierający chlorek potasu jako składnik główny).
Chlorek potasu z dodatkiem soli magnezu – minimum 37% K2O i 5% MgO (otrzymywany z nieoczyszczonych soli potasowych z dodatkiem soli magnezowych, zawierający jako składniki główne chlorek potasu oraz sole magnezu).
Siarczan potasu – minimum 47% K2O i maksymalnie 3% Cl (otrzymywany w procesie chemicznym z soli potasowych, zawierający jako składnik główny siarczan potasu).
Siarczan potasu zawierający sole magnezu – minimum 22% K2O, 8% MgO i maks. 3% Cl (otrzymywany w procesie chemicznym z soli potasowych, ewentualnie z dodatkiem soli magnezu, zawierający siarczan K i siarczan Mg).
Kizeryt z dodatkiem siarczanu potasu – minimum 6% K2O, 8% MgO (K2O + MgO minimum 20%) i maksymalnie 3% Cl (uzyskany z kizerytu, z dodatkiem siarczanu potasu).
| KLASY ZASOBNOŚCI GLEB W K2O* | |||||
| Kategoria agronomiczna gleby | Klasa zawartości | ||||
| bardzo lekkie | lekkie | średnie | ciężkie | organiczne | |
| bardzo niska | do 2,5 | do 5,0 | do 7,5 | do 10,0 | do 30,0 |
| niska | 2,6-7,5 | 5,1-10,0 | 7,6-12,5 | 10,1-15,0 | 31,0-60,0 |
| średnia | 7,6-12,5 | 10,1-15,0 | 12,6-20,0 | 15,1-20,0 | 61,0-90,0 |
| wysoka | 12,6-17,5 | 15,1-20,0 | 20,1-25,0 | 25,1-30,0 | 91,0-120,0 |
| bardzo wysoka | od 17,6 | od 20,1 | od 25,1 | od 30,1 | od 121 |
| * Ocena zasobności gleb mineralnych w przyswajalny potas w mg potasu (K2O) na 100 g gleby. | |||||
Transport i objawy niedoboru potasu
Transport potasu w roślinie – floem (łyko) i ksylem (drewno). Składnik mobilny w roślinie – w sytuacji niedoborów przemieszcza się z organów starszych do młodszych. Dlatego objawy niedoboru najpierw widoczne są na starszych organach, z których składnik przemieszcza sie do młodszych. Po wyczerpaniu zasobów, objawy pojawiają się na młodszych częściach rośliny.
Zwiędły pokrój rośliny (zaburzenia turgoru komórek).
Ciemniejsze, niebieskozielone liście, matowe, pozbawione błyszczącej warstwy wosków.
Chloroza między żyłkami liści.
Żółknięcie, a następnie brązowienie i zasychanie brzegów lub wierzchołków liści.
Brązowe plamy na brzegach liści.
Zwijanie ku górze brzegów liści.
Skrócenie międzywęźli.
Słaby rozwój systemu korzeniowego.
Słaby rozwój organów spichrzowych.
Słabsze kwitnienie i zawiązywanie nasion lub ziarna.
Źdźbła zbóż wątłe, cienki, wiotkie.
Krzaczasty pokrój zbóż – pędy główne zamierają, tworzą się nowe, słabsze i najczęściej płonne.
Objawy niedoborów potasu pojawiają się najpierw na starszych liściach zbóż. Jest to początkowo więdnięcie, z czasem zasychanie całych liści. Zamieranie postępuje od wierzchołków i brzegów liścia do nasady i do środka. W warunkach suszy na polach z niedoborami potasu rośliny szybciej reagują na brak wody, niż na polach o odpowiedniej zawartości K.
Na liściach rzepaku żółknięcie i brunatnienie pojawia się początkowo na brzegach blaszki liściowej, z czasem przechodząc do środka w obszarze pomiędzy nerwami.
Kukurydza reaguje na brak potasu więdnięciem, a następnie zasychaniem liści od brzegów i wierzchołka, w kierunku środka i nasady.
U buraków objawy niedoboru potasu zaczynają się od brzegów, po obwodzie liścia i z czasem brunatnienie przechodzi do środka pomiędzy nerwami.
Na liściach ziemniaków brunatnienie jako objaw niedoboru potasu pojawia się na brzegach blaszki i może być mylone z alternariozą lub zarazą ziemniaka.
